Focus stacking is een techniek waarmee je close-upbeelden kunt produceren met meer diepte en details dan in conventionele close-ups.
Je kunt er de scherptediepte in een beeld mee vergroten door een reeks opnamen te maken en deze samen te voegen tot één beeld met alleen de gebieden waarop is scherpgesteld. Hoewel er al een tijdje speciale software voor focus stacking bestaat, was het lastig om geschikte beeldbestanden van hoge kwaliteit te produceren.
Het was vooral moeilijk om een reeks foto's te maken en daarbij voor elke foto het scherpstelpunt met een vaste kleine afstand te verschuiven. Ook had je tijdens het maken van de opnamen, tenzij je dat snel deed, te maken met veranderingen in de belichting, waardoor de foto's niet geschikt waren voor focus stacking. Dat is precies het probleem dat Nikon wilde oplossen met de functie Opname met focus-shift, die de scherpstelling in een ingesteld aantal opnamen automatisch met een ingestelde afstand verschuift.
Als het om focus stacking gaat, zou je je kunnen afvragen waarom je zoveel moeite zou doen als je ook gewoon een heel klein diafragma kunt gebruiken. Maar zo simpel is het niet. Als je een vergelijkbare grote scherptediepte wilt realiseren door alleen het diafragma aan te passen, zou je het diafragma bijna tot aan de minimale f-stopwaarde van het objectief moeten verkleinen. Maar een klein diafragma betekent meer diffractie, wat resulteert in foto's zonder definitie.
Wil je in deze omstandigheden een goede scherptediepte bereiken zonder het diafragma zo klein te maken dat de foto's geen definitie meer hebben, dan kun je focus stacking gebruiken.
Breedte focusstap: 1
Aantal opnamen: 36 (gemaakt met de D850) | 
Breedte focusstap: 2
Aantal opnamen: 11 (gemaakt met de D850) |
Fotograferen met focus stacking
Met de functie Opname met focus-shift van Nikon*1 combineer je foto's met verschillende scherpstelafstanden tot één beeld met een grotere scherptediepte. Na het maken van de opnamen kun je de foto's naar een computer kopiëren en software van derden gebruiken om de gebieden waarop is scherpgesteld samen te voegen tot één beeld.
De camera maakt een reeks foto's (150 in dit voorbeeld), die worden samengevoegd tot één opname met alleen de gebieden waarop is scherpgesteld.
Instellingen aanpassen
Om de instellingen voor focus-shift aan te passen, ga je naar het menu Foto-opname en selecteer je Opname met focus-shift*1. De beschikbare opties zijn Aantal opn., Breedte focusstap, Interval tot volgende opname, Belichting vergrendelen op 1e beeld, Stil fotograferen en Opslagmap voor nieuwe opname (met de onderliggende opties Nieuwe map en Bestandsnummering terugzetten). De opties met de grootste invloed op de uitwerking van focus stacking zijn Breedte focusstap en Aantal opn. Andere belangrijke factoren, hoewel ze niet in het menu staan, zijn het diafragma en het scherpstelpunt om te starten.
Diafragma
Aangezien je je niet druk hoeft te maken over het maken van één foto met een grote scherptediepte, kun je in plaats daarvan bedenken hoe je het diafragma zodanig kunt aanpassen dat elke foto een hoge resolutie krijgt. Of beter gezegd, je kunt bedenken bij welk diafragma het objectief het best presteert. Als het je daarbij vooral om diffractie gaat: dat kun je tot een minimum beperken door opnamen te maken met het maximale diafragma. Maar gezien de kenmerken van het objectief is een instelling die twee tot drie stops lager ligt, bijvoorbeeld f/4 tot f/8, over het algemeen de beste optie.
Het scherpstelpunt om te starten
Met focus-shift maakt de camera een reeks foto's vanaf een ingestelde scherpstelafstand tot oneindig. Kies een scherpstelpunt om te starten op of iets vóór het dichtstbijzijnde punt van het gedeelte van het onderwerp dat zich binnen de gewenste scherptediepte bevindt. De camera stopt automatisch met fotograferen zodra oneindig wordt bereikt, ook als het ingestelde aantal opnamen nog niet is bereikt.
Breedte focusstap
Je kunt kiezen uit tien breedten, van 1 tot 10. De mate waarin de scherpstelafstand bij elke foto verandert, wordt niet alleen bepaald door de breedte van de focusstappen, maar wordt door de camera berekend op basis van diverse objectiefgegevens, waaronder de brandpuntsafstand en het diafragma. Je kunt dus waarschijnlijk het best experimenteren tot je de gewenste resultaten bereikt.
Een veelgemaakte fout bij het kiezen van de breedte van de focusstappen, is het kiezen van een dermate hoge waarde dat delen van het samengevoegde beeld onscherp worden. Om dit te voorkomen, lijkt een breedte van 5 of minder veilig.
Fotograferen met focus-shift op zich is heel eenvoudig en je hoeft niet bang te zijn dat je te veel foto's maakt. Je kunt dus zelfs een breedte van 2 of 3 kiezen als je beelden wilt produceren om op groot formaat af te drukken.
Aantal opnamen
Het aantal opnamen kan worden ingesteld tussen 1 en 300. Je hebt meestal meer dan honderd foto's nodig om de gewenste scherptediepte te bereiken als je met de hierboven beschreven instellingen (een diafragma van f/5.6 en een breedte van de focusstappen van 2 of 3) een insect of een ander klein voorwerp wilt fotograferen met macrofotografie. Van de andere kant hoef je, als je een landschap wilt fotograferen dat dichtbij de camera begint en zich tot in de verte uitstrekt, misschien maar een paar foto's te maken. Vooral als je een groothoekobjectief gebruikt, want dan zal elke afzonderlijke opname al een vrij grote scherptediepte hebben.
Software voor focus stacking
Het focus-stackingproces begint na het fotograferen, met de selectie van beelden. Elke reeks zal ongetwijfeld extra foto's bevatten die je voor de zekerheid hebt gemaakt, maar die niet zijn gemaakt op de scherpstelafstanden die je nodig hebt voor focus stacking. Gebruik software als NX Studio van Nikon om de foto's weer te geven en de gewenste bestanden uit elke reeks te selecteren.
Voor focus stacking wordt meestal Adobe Photoshop of andere algemene beeldverwerkingssoftware gebruikt, of speciale stackingsoftware, zoals Helicon Focus van Helicon Soft, Zerene Stacker of Combine ZM van Zerene Systems. Nikon onderschrijft deze software niet en garandeert de werking ervan niet.
Neem contact op met de klantenondersteuning van Nikon als je meer suggesties wilt voor instellingen, of tips voor focus-shift.
*1 Beschikbaar op bepaalde Nikon-camera's, raadpleeg de gebruikershandleiding van je camera.
